Do Rady nadesłano list następującej treści:

Jestem dziennikarzem jednego z lokalnych pism w Ostrołęce, mieście związanym z rejonem Kurpi. Ponieważ jednak nie pochodzę z tych okolic, zwróciło moją uwagę słowo „Kurpiowszczyzna” – z którym wcześniej się nie zetknąłem. Wkrótce okazało się, że „Kurpiowszczyzna” jest szerszym problemem Ostrołęki i jej okolic. Miejscowa ludność dzieli się bowiem na gorących zwolenników tego określenia oraz jego zdecydowanych przeciwników. Zanim zapytam więc o to, czy stosowanie tego określenia na równi z określeniem „Kurpie” jest możliwe, pozwolę sobie na kilka słów o ustaleniach, które poczyniłem, a które mogą być istotne dla ostatecznego rozstrzygnięcia tego dylematu. Żadnych wątpliwości nie rodzi oczywiście określenie „Kurpie”. Jest nazwą regionu etnograficznego, nazwą ludności zamieszkującej ten rejon, wchodzi też w skład nazw geograficznych (np. Kurpie białe, Puszcza kurpiowska). Określenie to ma pochodzić od drewnianych chodaków, których używała miejscowa ludność. Jest nazwą nadaną przez mieszkańców innych regionów. Sami Kurpie nigdy tak siebie nie nazywali – określali się „puszczakami”. Jeszcze w okresie międzywojennym „puszczaki” powszechnie wstydzili się tego, że są Kurpiami, swoje pochodzenie skrzętnie ukrywali, a określenie „Kurp” traktowali jako obraźliwe. Takiego stosunku do tego słowa nie mieli już jednak przedwojenni badacze regionu. W literaturze, jaką po sobie zostawili, znaleźć można jednak jedynie określenie „kurpie” – nigdy jednak „kurpiowszczyzna”. Po II Wojnie Światowej, wraz z masową migracją ze wsi do miast (w przypadku Kurpi głównie Ostrołęki), zaczęła zmieniać się mentalność tych ludzi i wkrótce powstał problem ich tożsamości i sięgania do korzeni. Wtedy powstało określenie „kurpiowszczyzna”. W brzmieniu miało coś z „kurpi”, a jednocześnie nie miało w odczuciu mieszkańców odcienia negatywnego. Nie za bardzo było wiadomo, co to jest „Kurpiowszczyzna”. Region? Kraina geograficzna? Rejon etnograficzny? Słowa „Kurpiowszczyzna” nie notowały encyklopedie i słowniki (i nie notują do dziś). Weszło jednak do języka miejscowej władzy, nauczycieli, dziennikarzy, choć nikt poza Kurpiami takiego słowa nie używał. Po zmianie ustroju przed piętnastu laty Kurpie nagle uświadomili sobie, że ich odrębność nie jest już wadą, lecz wręcz zaletą. Zaczęto coraz częściej wracać do określenia „Kurpie”. „Kurpiowszczyzna” jednak nie zginęła i funkcjonuje nadal, siejąc bałagan i zamieszanie już nie tylko w naszym miejscowym języku, ale także języku literackim. Można bowiem przeczytać w Encyklopedii Powszechnej PWN, że „Ostrołęka leży na terenie kurpiowszczyzny”, ale ta sama encyklopedia nie notuje w ogóle hasła „kurpiowszczyzna” (i słusznie, bo takiego regionu nie ma). Oczywiście odnotowuje hasło „Kurpie”. Jednak „kurpiowszczyzna” nie wydaje się synonimem „Kurpi”. Pozwoliłem sobie przytoczyć te fakty, bo jestem przeciwnikiem określenia „Kurpiowszczyzna” (zwłaszcza pisanego od wielkiej litery), ponieważ nie znajduje ono żadnego uzasadnienia, ani geograficznego, ani historycznego, ani kulturowego, a powody, dla którego weszło do języka, już minęły. Czy więc możliwe i poprawne jest używanie tego określenia? Jeśli tak, to w jakiej formie (pisanego od wielkiej czy małej litery) – co ono miałoby oznaczać?

Korespondentowi odpowiedziała prof. Aleksandra Cieślikowa:

[…] tradycyjne określenie obszaru zamieszkałego przez Kurpiów (Puszczaków) brzmiało Kurpie (jechać na Kurpie, mieszkać na Kurpiach). Nazwy Kurpie używano w dwóch znaczeniach: ‘członkowie grupy etnicznej’ i ‘wyznaczony geograficznie, etnicznie region’. Trudno mi podać chronologię, kiedy się pojawiła nazwa Kurpiowszczyzna. Obecnie występuje ona w „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. Andrzeja Markowskiego (2002): „Kurpiowszczyzna – Mieszkać na Kurpiowszczyźnie, jechać na Kurpiowszczyznę”, ale są też Kurpie: „jechać na Kurpie”. Hasło „Kurpiowszczyzna” zamieszcza też obok hasła „Kurpie” (część Mazowsza) „Wielki słownik ortograficzny PWN” pod red. Edwarda Polańskiego (2003). Obydwa słowniki są opracowaniami normatywnymi. Kurpie i Kurpiowszczyzna są synonimami i określają region, stąd wielka litera. Sądzę, że Kurpiowszczyzna została utworzona, aby zróżnicować: Kurpie ‘mieszkańcy’ i Kurpie ‘teren, region’. Słowotwórczo nie różni się od Kielecczyzny, Lubelszczyzny, Białostocczyzny itp. A zatem na określenie obszaru można używać wymiennie określeń: Kurpie i Kurpiowszczyzna.

2004 r.