Jaksa

Do Rady skierowano następujący list:

[…] Chciałbym, aby dziecko miało imię ładne, a zarazem wyróżniające się i słowiańskie. Typowo polskim imieniem męskim występującym w średniowieczu (a także w późniejszym okresie) jest imię „JAKSA”. Imię to nosił m.in. Jaksa z Miechowa − kasztelan krakowski. Wedle wytycznych − „Zaleceń dla urzędów stanu cywilnego dotyczących nadawania imion dzieciom osób obywatelstwa polskiego i narodowości polskiej” − mógłbym mieć duże problemy z nadaniem dziecku tego imienia. Jest to według mnie o tyle zastanawiające, że w wymienionym dokumencie dwukrotnie wymieniono słowo „polski”. Wiele dawnych polskich imion męskich kończy się na samogłoskę „o” (Bolko/nie musi być to Bolesław, Gniewko, Mieszko); słowiańskie imiona męskie, co obecnie widać na przykładzie imion Słowian Południowych, kończą się na samogłoskę „a” (Ivica, Nicola). Mam w związku z tym pytanie, czy właściwy Urząd może odmówić mi prawa nadania synowi imienia „Jaksa”? Jeżeli tak, czy nie należałoby zmienić „Zaleceń…”? Czy można odmówić nadania POLSKIEGO imienia męskiego dziecku polskiej narodowości tylko dlatego, że kończy się na samogłoskę „a”? Z jakiej racji obce wpływy kulturowe i językowe (germańskie, łacińskie, hebrajskie), które wyparły rodzime formy językowe, mają mieć prymat akurat w polskim państwie?”.

Odpowiedzi udzielił przewodniczący Rady:

[…] wyrażam opinię, że imię Jaksa nie pozostaje w kolizji ani z przepisem ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, ani z „Zaleceniami dla urzędów stanu cywilnego…”, wydanymi przez Komisję Kultury Języka Komitetu Językoznawstwa PAN. W żadnym z tych dokumentów nie ma zakazu nadawania chłopcom imion kończących się na -a. Imiona takie są wprawdzie rzadkie, niemniej występują także współcześnie. Są to: Barnaba, Bonawentura, Bończa, Kosma, Kuźma, Żegota. Do grona tych imion można więc dodać staropolskie imię Jaksa, którego etymologia jest zresztą niepewna (nie musi to być imię słowiańskie, może być zdrobnieniem lub przekształceniem imienia wprowadzonego wraz z chrześcijaństwem, np. Jan lub Jakub).

marzec 2008 r.