Porady językowe | Polska Akademia Nauk

Porady językowe

Publikujemy wybrane porady językowe udzielone przez Radę od roku 2001 na wnioski różnych instytucji publicznych i w odpowiedzi na prośby prywatne. Prosimy o zwrócenie uwagi na to, że Rada Języka Polskiego nie jest poradnią językową, dlatego nie odpowiadamy na pytania dotyczące poprawności językowej (pisownia, odmiana, składnia, znaczenie wyrazów itp.), zwłaszcza wówczas, gdy odpowiedź na nie można znaleźć w ogólnie dostępnych publikacjach (słownikach języka polskiego, słownikach ortograficznych, słownikach poprawnej polszczyzny). Zachęcamy do korzystania z usług poradni językowych.

Przyimki a nazwy państw

Wyrażenie przyimkowe „do Ukrainy”

Zapis słowa „e-sport”

Znaczenie rzeczownika „demoralizacja”

Zapis nazw polskich miast

Odmiana skrótowca GKKFiT

Wyrażenia „osoba niepełnosprawna” i „osoba z niepełnosprawnością”

Odmiana czasownika „wszcząć”

Skrót „c/a”

Zapis nazwy parku

Znaczenie przymiotnika „inteligentny”

Rzeczownik „lockdown”

Zapis nazwy „ogród Saski”

Zapis nazw obiektów miejskich ze słowem „rynek”

Nazwa osoby jeżdżącej na hulajnodze („hulajnogista”)

Przymiotnik od nazwy „Zabrze”

Mieszkaniec Góry Kalwarii

Przymiotnik od rzeczownika „tartak”

Holandia a Niderlandy

Etymologia i konotacje rzeczownika „palant”

Zapis tytułów dzieł muzycznych

Nazwa kierunku studiów „zarządzanie eventami”

„Poindustrialny” czy „postindustrialny”?

Odmiana nazwy własnej „Ałmaty”

Zapis nazwy miasta „Wittenberga”

Pisownia neologizmu „brexit”

Odmiana rzeczownika „styl”

Pisownia „match play”

Zwierzęta jako „atrakcja turystyczna”

Zapis nazwy grupy krwi

Wymowa skrótowca „GPS”

Imiona a płeć

Pisownia wyrazów „przewodnictwo”, „prezydencja”

Pisownia i odmiana nazwy „Pjongczang”

Wielkie i małe litery w tekstach UE

Ekspertyza dotycząca stosowania wielkich i małych liter w nazwach UE

„Rzanna” i „Burża” − odmiana nazwisk

Rozwój semantyczny zapożyczenia „leasing”

Nazwa wędliny „Szynek”

Dopełniacz rzeczownika „kwazar”

Poprawność nazwy „Przysmak świętokrzyski snack do smażenia”

„Multipak” czy „wielopak”

Neologizm „Czararoma”

Znaczenie rzeczownika „obelisk”

„Market” a „sklep”

Nazwy kosmetyków „Cool Wind”, „Dry Wind”

Mieszkaniec miasta „Akola”

Nazwiska dwuczłonowe

Tłumaczenie nazwy „Fresh energy”

Odmiana nazwiska „Krężel”

Odmiana nazwisk włoskich

Odmiana nazwiska „Aniśko”

Odmiana nazwiska „Branica”

Ulica gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna

Ile jest słów w języku polskim?

Zapis nazwisk dwuczłonowych

Zapis liczebników porządkowych

Wielka litera w tabelach

Spacje w oznaczeniach miar

Forma żeńska rzeczownika „marynarz”

Przecinek a imiesłowy przysłówkowe

Wymowa litery „G”

Zapis nazw poleceń komputerowych

Ortografia rzeczownika „spółka”

„Szybko schnący” czy „szybkoschnący”

Spolszczenie terminu „peak expiratory flow meter”

Ortografia nazwy „Prezes Rady Ministrów”

„Internet” czy „internet”?

Nazwa polskiej waluty

Pisownia łączna lub rozdzielna wyrazu „niesklasyfikowane”

Cząstka „ponad-”

Ortografia wyrazów „Kościół”/„kościół”, „Bóg”/„bóg”, „Żyd”/„żyd”

„Bazylika” – duża czy mała litera?

Znaczenie wyrażenia „od 100 do 300”

Jak zapisywać nazwy ukraińskie?

Interpretacja tekstów prawnych

Odmiana nazwiska „Pióro”

„Wszcząć” w czasie przyszłym

„W” i „we” na świadectwach szkolnych

Składnia w wyliczeniach

Składnia wyrażenia „za około”

Składnia wyrażenia „jeden lub więcej”

„Wielka Brytania” czy „Zjednoczone Królestwo”

Składnia liczebników

Kobieta wykonująca zawód sędziego

Termin informatyczny „sanityzacja”

„Psy przewodniki” czy „psy przewodnicy”?

Przymiotniki od nazw miejscowości

Przedpiszca, przedpiśćca

Etymologia słowa „powinien”

Ortografia nazwy „powiat poznański”

Częste błędy językowe

Polskie odpowiedniki słów „stalking”, „mobbing” i „bulling”

Odmiana nazwiska „Siek”

„Sprawozdawca” czy „sprawozdawczyni”

Anglojęzyczne komunikaty na polskich stronach internetowych

Kodyfikacja anglojęzycznych terminów sportowych

Przymiotnik od nazwy miasta Kańczuga

Imiona z członem „junior”

Ortografia nazw „Hrvatska” i „Chorwacja”

Nazwa modlitwy „Zdrowaś Mario” czy „Zdrowaś Maryjo”

Męski odpowiednik słowa „hostessa”

Znaczenie słowa „haker”

Neologizmy „getra” i „druhowieństwo”

Liczba mnoga rzeczownika „forum”

„Aktualny” a „obecny”

Zapis przymiotnika „sejmowy” w nazwach komisji sejmowych

Zapis nazwy „bóg Słońce”/„bóg-Słońce”

Odmiana nazw własnych „Aszur” i „Kanisz”

Ortografia rzeczownika „ziemia” w nazwach typu „ziemia lubuska”

Ortografia słowa „wszech-Polak”/„wszechpolak”

Polski odpowiednik słowa „widget”

Spolszczenie terminu informatycznego „unicode”

Forma nazwy geograficznej „Taszkent” czy „Taszkient”

Skróty nazw miesięcy

Zapis skrótu od nazwy „spółka akcyjna”

Pisownia formy „siedemdziesięcio − chyba − letni”

Skrótowiec P.T.

Ortografia internetowych nicków

Ortografia nazwy „Aleksandryjczyk”

Przecinek przed spójnikiem „bądź”

Ortografia obcojęzycznych tytułów dzieł

Nazwy miejscowe i Nowa Wieś Spiska

Nazwy zlodowaceń i interglacjałów

Ortografia nazw studiów podyplomowych

Interpunkcja w nazwiskach z łącznikiem

Odmiana i ortografia nazwy „meskal”

Menedżer, menadżer

Kwestie normatywne w ortografii i fonetyce

Skrót wyrazu „kilobajt”

Ortografia przymiotnika „karnoskarbowy”

„Fax” czy „faks”?

Ortografia nazw historycznych typu „cesarstwo rzymskie”

Pisownia nazwisk na koszulkach polskich sportowców

Formy nazwisk odmężowskich

Końcówka „-ski” w żeńskim nazwisku

Nazwa „ulica Rosiana”

Nazwa „Tour de Pologne” w świetle ustawy o języku polskim

Nazwa „Sea Towers” w świetle ustawy o języku polskim

Nazwa „Orange” w świetle ustawy o języku polskim

Obce nazwy polskich miast w mediach

Polska transkrypcja nazw geograficznych „Ras asz-Szajtan” i „Xinjiang”

Tłumaczenie nazwy „European Union Institute for Security Studies”

„Smykolandia” jako nazwa przedszkola

Nazwa „ulica Takata” w świetle ustawy o języku polskim

Nazwy „Kurpie” i „Kurpiowszczyzna”

Poprawność nazwy „cool-tura”

Nazwisko „Kossacki von Lüttwitz”

Nazwisko „Fiutek”

Odmiana nazwiska „Gwiazda”

„De”, „vel” w nazwiskach

Nazwisko „Alexiewicz”

Nazwiska odmężowskie kobiet zakończone na „-owa”

Nazwisko „Blessing”

Ulica „3 Maja” czy „3-go Maja”?

Mieszkaniec Szczecinka

Znaczenie rzeczownika „surowiec”

Ortografia nazwy „powiat nakielski”

Poprawność nazw „ul. Tadeusza Kościuszki”, „ul. T. Kościuszki”, „ul. Kościuszki”

Poprawność nazw „ul. gen. Stefana „Grota” Roweckiego” i „ul. gen. Tadeusza „Bora” Komorowskiego”

Skróty typu „św.”, „gen.”, „prof.” w nazwach ulic

Poprawność form „insulina szybko działająca” i „insulina szybkodziałająca”

Odmiana nazwy miejscowości „Chyże”

Etymologia i ortografia słowa „bukfel”

Rzeczownik obcy „outsourcing” w świetle ustawy o języku polskim

„Urząd Miasta Ostrowi Mazowieckiej” czy „Urząd Miasta w Ostrowi Mazowieckiej”?

Ogłoszenia w języku angielskim w świetle ustawy o języku polskim

Przymiotnik od nazwy węgierskiego miasta Miszkolc

Poprawność form „coś pisze” i „recepcjonistka”

Polski odpowiednik wyrazu „coaching”

Apel o reformę ortografii

Zapis „ß” w dokumentach

Norma PN-ISO 9:2000 a transliteracja

Tłumaczenie imion ukraińskich

„Sobór Watykański II” czy „II Sobór Watykański”?

Ortografia słownictwa religijnego

Skrótowce w tekstach prawnych

„Seksiatria” czy „seksjatria”?

Przywoływanie ustaw i rozporządzeń

„Ponaddwugodzinny” czy „ponad dwugodzinny”?

Pisownia form grzecznościowych zaimków typu „ja”, „mnie”, „nasz”, „mój”

Wielka czy mała litera w nazwach województw

Nazwy witryn internetowych a ich adresy

Polskie lub obce nazwy stanowisk w umowach o pracę

Pisownia nazw samochodów

Pisownia nazw województw i nazw instytucji

Ortografia nazwy „Katechizm Kościoła Katolickiego”

Pisownia tytułu godnościowego „kardynał”

Skrót nazwy „Grupa Modlitwy Ojca Pio”

„Cartridge”, „kartrydż” czy „kartridż”?

„Audyt” czy „audit”?

Termin informatyczny „wsad”

Wniosek a formularz

Nazwy mieszkańca Warszawy („warszawiak”, „warszawianin”)

„Uprzednio” w tekstach prawnych

Przedrostki „trzy-” i „trój-”

Odpowiednik angielskiego słowa „suggestibility”

Czasowniki gwarowe „kidać”, „okidać”, „nakidać”, „wygartać”

Ocena językowa wyrażeń „registratura biurowa” i „wykumane gadżety dla travelersów”

Przymiotnik od nazwy „Dzierążnia”

Nazwa „ratownik przedmedyczny”

Nazwa pomnika „Poległym i Pomordowanym na Wschodzie”

Wymowa nazwy stacji metra „Plac Wilsona”

„Piekarstwo” czy „piekarnictwo”?

„Optometrysta” czy „optometra”?

Poprawność formy „olimpizm”

Odmiana nazwisk typu „Cyzio”, „Puzio”

Znaczenie wyrażenie „nie wcześniej niż” w kontekście prawnym

Nazwa „Kodeks etyczny (etyki) fotografii przyrodniczej”

Rzeczownik „forum” w liczbie mnogiej

Odmiana rzeczownika „event”

Odmiana nazwy waluty euro

Neologizm „dyskfalfart”

Polski odpowiednik terminu informatycznego „debugging”

„Club Konsulów” czy „Klub Konsuli”?

Znaki diakrytyczne w polskich tekstach w świetle ustawy o języku polskim

Skrót „z dn.”

Interpunkcja w zapisie liczb dziesiętnych

Odmiana nazwisk hiszpańskich („Zapatero”, „Franco”)

Znaczenia i użycie przymiotnika „wirtualny”

„Na Nowej Hucie” czy „w Nowej Hucie”?

Znaczenie rzeczownika „upust”

Poprawność terminów chemicznych („miltiplet”, „ditlenek węgla”, „monotlenek diwodoru”)

Odmiana rzeczownika „SMS”

Dzielenie tekstu a tytuł naukowy

Skrót nazwy „Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej”

Nazwa „skautiada”

Związek zgody czy rządu w połączeniach typu „rzeka Warta”

Interpunkcja w zwrotach powitalnych

„Podgłosić” czy „podgłośnić”?

Nazwy „pocket seller” i „pocket collector” w świetle ustawy o języku polskim

Nazwa grupy leków: „tiazolidynediony” czy „tiazolidinediony”?

Dopełniacz przymiotnika „pięćsetletni”

„Patogenu” czy „patogena”?

Odmiana imienia i nazwiska „Ozzy Osbourne”

Poprawność zdań z podmiotem szeregowym i spójnikami rozłącznymi

Czy odmieniać nazwiska?

Interpunkcja w nazwach powiatów

Zapis dwuczłonowych nazwisk kobiet

Posługiwanie się w mediach nazwiskami bez imion

„Mobbingowanie” czy „mobbowanie”?

„Rada miasta Gdańska” czy „Rada miasta Gdańsk”?

Etymologia frazeologizmu „łaknąć jak kania dżdżu”

Nazwy związane z rodzajami papierosów „ligths”, „super lights”, „minima fresh”, „menthol”

Liczebnik po słowie „numer”

Kodyfikacja normy

„Klienci”, „agenci” i „klienty”, „agenty” jako terminy informatyczne

Język komentatorów sportowych

Interpunkcja w spisach osób

„Inicjalizacja” i „inicjacja” jako terminy informatyczne

Nazwa gabinetu stomatologicznego „Perfect Smile” w świetle ustawy o języku polskim

Długie nazwy obiektów w przestrzeni miejskiej

Nazwa mieszkańca Moniek

Polskie i niemieckie nazwy ulic w Karlinie

Nazwa „chirurg drzew”

Poprawność nazwy „Teatr Muzyczny Capitol”

Nazwy mieszkańca Woli Zaradzyńskiej

„Koziołek Matołek” czy „Koziołek-Matołek”?

Forma „Jehu” na tablicach rejestracyjnych

Negatywne konotacje nazwy „ulica Wolfów”

Poprawność nazwy „ulica Orla”

Ortografia wyrażenia „sprawiedliwy handel”

Historia i znaczenie nazwy „czysta wódka”

Nazwa „Zespół ds. Public Relations” w świetle ustawy o języku polskim

Poprawność nazwy „Polskie Towarzystwo Kardio- i torakochirurgów”

Wymowa nazwy „Škoda”

Nazwa ulicy tożsama z nazwą miejscowości

Forma „Email” na tablicy rejestracyjnej

Obraźliwość określenia „byle ciura”

Przymiotniki „studyjny” i „studialny”

Przymiotnik od rzeczownika „solarium”

Nazwa programu telewizyjnego „Teleexpress” nazwą „Teleekspres”

„Maneki neko” i „japoński kot powitalny”

„Franczyzna” a „franczyza”

Poprawność terminu medycznego „aterotromboza”

Przymiotnik od rzeczownika „wolontariat”

„Audyt” czy „audit”?

Ortografia słowa „I(i)nternet”

Znaczenie terminu „usługa podstawowa”

„Life Planner” jako nazwa własna

Odmiana zapożyczeń

Polski odpowiednik nazwy „help desk”

Znaczenie słowa „fibrilizacja”

Nazwa ulicy „Belfer”

„Woda perfumowana” czy „woda perfumowa”?

Transkrypcja ukraińskiego nazwiska „Mierzyński”

Nazwisko odmężowskie od formy „Semow”

Nazwiska żeńskie na „-ski”, „-cki”

Forma mianownikowa nazwiska „Konopelków”

Zmiana pisowni nazwiska z „Damse” na „Damsé”

Nazwisko „Zamoyski”/„Zamojski”

Nazwisko „Cirenzi”

Nazwisko „Itert”

Nazwisko „Klonowic”

Zapis nazwisk obywateli Rosji i Białorusi pochodzenia polskiego

Litera „ß” w nazwisku Polki

Kategoria rodzaju w języku polskim

Pisownia liczebników wieloczłonowych

Użycie dłuższych form zaimków „mnie”, „tobie”, „jemu”

Pisownia inicjałów

Jednostki z różnych systemów miar w tekście

Dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „czynsz”

Dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „odsetki”

Liczba mnoga rzeczownika „logo”

„Standard” czy „standart”?

Poprawność formy „swetr”

Dzielenie wyrazów przy przenoszeniu

Ortografia skrótu „nr”

Odmiana skrótowca „PZMot”

Ortografia zapożyczenia „cornflakesy”

„Wszech czasów” czy „wszechczasów”?

Użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych

Liczba podwójna

Transliteracja nazwisk mongolskich

Akcentowanie wyrazów „nauka”, „polityka”, „muzyka”, „opera”, „technikum”, „politechnika”, „fabuła”, „fantastyka”, „prezydent”

Zasady polskiego słowotwórstwa

Żeńska forma nazwiska „Mazany”

Dopełniacz nazwy miasta „Spisz”

Odmiana nazwiska „Janc”

Wulgarność słowa „zajebisty”

„Mieszkać na Hucie” czy „mieszkać w Hucie”?

Litera „v”, rzeczownik „szadź”

„Słowo” a „wyraz”

Znaczenie rzeczownika „sędzina”

Poprawność wyrażenia „tu pisze”

„Obrona” a „obronność”

Rozszerzenie się znaczenia rzeczownika „nostalgia”

„Nordycki” czy „nordyjski”? Liczba pojedyncza rzeczownika „runy”

Znaczenie słowa „fifraczki”

Znaczenie rzeczownika „edycja”

Dawno tutaj nie byłem

Znaczenie i etymologia rzeczownika „bździągwa”

Formy „byłom”, „byłoś”

Przymiotnik „budapesztański”

„Biegnąłem” czy „biegłem”?

Poprawność terminu „bazodanowy”

Terminy „archiwizacja” i „archiwalizacja”

„100 gram” czy „100 gramów”?

Granice nazwy własnej

Pisownia nazw programów rządowych

Przymiotnik od nazwy „SMS”

Pisownia nazwy „Powszechna Deklaracja Praw Człowieka”

„Orient” czy „orient”; „Salon Warszawski”, „Salon warszawski” czy „salon warszawski”

Pisownia wyrazu „numer” w nazwach szkół

„Niezaleganie” czy „nie zaleganie”?

Nazwy towarów utworzonych od nazw własnych

Nazwy teatrów: „teatr Kwadrat” czy „Teatr Kwadrat”?

„Hot dog” czy „hot-dog”?

Przymiotnik od skrótowca PR

Frazeologizm „na czarno”

Czy istnieje wyraz „łakny”?

„Losowania będą się odbywały” czy „losowania odbędą się”?

Szyk zdania z zaimkiem „który”

Obraźliwość słów „decywilizacyjny”, „haniebny”, „ośmieszający”

Dopełniacz rzeczownika „baner”

„80-lecie” czy „80. lecie”?

Różnice między myślnikiem, półpauzą a łącznikiem

Skrót „sp. z o.o.”

Pisownia z przedrostkiem „nie-” („niestudent”)

„Zachodnio-Pomorski” czy „zachodniopomorski”?

Pisownia nazwy „wielki książę litewski”

„Galeria Foksal” czy „galeria Foksal”?

Pisownia marek samochodów

Spolszczenie wyrazu „e-mail”

„Prereferendum” czy „prareferendum”?

Przedrostki „ekstra-”, „wice-”; „extra puszystość” jako nazwa własna

Pisownia rzeczownika „kosmos”

„Nieklejony” czy „nie klejony”?

„Nieopodal” czy „nie opodal”?

Wielkie litery w nazwach własnych (nazwa konferencji naukowej)

Wielkie litery w nazwach „Sejm” i „Senat”, „Rzecznik”, „Konstytucja”

Pisownia i znaczenie wyrazu „gżegżółka”

„Internet” czy „internet”?

„Poszłem” czy „poszedłem ”?

Etymologia słów „narzeczony” i „narzekać”

Etymologia pewnego wulgaryzmu

„Fiński” czy „finlandzki”?

Odmiana daty rocznej

Formy imion typu „Kaziu”

Slogan reklamowy „Starzenie się w twoim typie”

Poprawność wyrażeń „deklaracja na podatek”, „formularz na podatek”

Znaczenie rzeczownika „samooszukiwanie”

Znaczenie wyrazu „nic”

Termin „autentykacja”

Wyraz „globalizacja” w słownikach języka polskiego

Różnice między wyrazami „przeciwpróchniczy” i „przeciwpróchnicowy”

Nazwa mieszkańca Kataru

Znaczenie wyrażenia „od 100 do 300”

„Od jednej do pięciu ton” czy „od jednej tony do pięciu ton”?

Kłamać (kogoś)

Wymagania składniowe czasownika „nanosić”

Akcent logiczny w zdaniu

Terminy „implementacja” i „aplikatywność”

Rzeczownik „tabor”

Składnia liczebników

Znaczenie słowa „esej”

„Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy” czy „Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy”?

Odmiana nazw typu „miasto Kraków”

Obcojęzyczne skrótowce i ich polskie odpowiedniki

Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie

Królowa Jadwiga czy król Jadwiga?

„Adiuwant” czy „adjuwant”?

„Audyt” czy „audit”?

„Big Mac” czy „big mac”?

Nazwa mieszkańca Środy

Odmiana nazwy miejscowości „Tupadły”

„Tych” czy „Tychów”?

Polskie nazwy obcych miast

Odmiana imienia „Marija”

Odmiana imienia „Chone”

Odmiana nazwiska „Rex”

Interpunkcja liczebników porządkowych; pisownia i odmiana nazwy „umowa-zlecenie”

Wyrażenie „dwa końce włosa”

Pisownia nazwy „Skarb Państwa”

Pisownia nazw ukraińskich

Pisownia i odmiana skrótowców

„Pod adresem” i „na adres”

Czy wyraz „zajebisty” to wulgaryzm?

Skrót od nazwy „spółka akcyjna”

„Poziomica” czy „poziomnica”?

Pisownia nazwy „powiat koszaliński”

„Na politechnice” czy „w politechnice”?

Pisownia „nie” z imiesłowami przymiotnikowymi w nazwach własnych

„Chrzestniak” czy „chrześniak”? Wyrazy pochodne do rzeczownika „chrzest”

„Mieć” a „posiadać”

Użycie wyrazu „niejaki”

Pisownia tytułu godnościowego („Stefan kardynał Wyszyński”)

Odmiana terminu informatycznego „agent”