Do Rady napisała Polka, która poprosiła o opinię w sprawie formy nazwiska jej narzeczonego, Ukraińca mieszkającego od kilku lat w Polsce. W jego karcie stałego pobytu i w paszporcie figuruje nazwisko Mierzyński (z adnotacją, że to forma po transliteracji według polskich zasad), jednak pracownicy USC, którzy przed ślubem narzeczonych przygotowują stosowne dokumenty, chcą zapisać nazwisko przyszłego pana młodego w postaci Meżynśkyj. Ekspertyzę w tej sprawie sporządził na zamówienie Rady ukrainista prof. Janusz Rieger (poniżej przytaczamy ją w całości).

1.Według Pytającej Urząd Stanu Cywilnego chce wziąć jako podstawę brzmienia nazwiska w wersji polskiej zapis w metryce urodzenia w transliteracji. Mamy tu dwa problemy: zgodnie z zasadami pisowni polskiej obowiązuje nas transkrypcja, tzn. zapis powinien być dostosowany do ortografii polskiej, a więc po pierwsze, nazwisko kończyć się powinno na -ski (a jeśli miałoby być pisane z ż, to właśnie tak, a nie przez zh, gdyż tak jest tylko w transliteracji międzynarodowej wywodzącej się z angielskiego). Po drugie, zapis nazwiska w paszporcie w rubryce „Uwagi szczególne” ma potwierdzoną pieczęcią formę dla języka polskiego (nazwaną tu „transliteracją”) Mierzyński i do tej formy też należy się odnieść.

2. Pewnym problemem może być polskie rz wobec ukraińskiego (wcześniej rosyjskiego) zapisu z ż. Decydującą jest tradycja rodzinna — jeśli pradziadek p. […] wyemigrował kiedyś do Rosji, to wtedy rz w jego nazwisku oddano przez rosyjskie ż (a w Polsce jego nazwisko powinno być pisane przez rz). Wydaje się, że odnośne władze ukraińskie świadomie podały odpowiednią (wskazaną wyżej) polską formę nazwiska, a odnośne władze polskie usankcjonowały ją wpisem do karty stałego pobytu.

3. Decydując się na przyjęcie nazwiska Mierzyński, p. […]. musi się liczyć z tym, że po oddaniu aktualnego paszportu może mieć na Ukrainie kłopoty z udowodnieniem, że […] Mierzyński i […] Meżynśkyj to jedna i ta sama osoba, ale to już sprawa pana […] (może zresztą starać się o odpowiednią adnotację w urzędzie stanu cywilnego na Ukrainie).

4. W Polsce występuje nazwisko Mierzyński pisane przez rz.

5. Rozumiejąc wahania Urzędu Stanu Cywilnego w tej skomplikowanej kwestii, opowiadam się zdecydowanie za brzmieniem nazwiska w postaci Mierzyński. Jeśli istnieje możliwość wpisania w akcie małżeństwa dodatkowej adnotacji o formie nazwiska w akcie urodzenia czy w paszporcie, byłoby to rozwiązanie znakomite.

2004 r.